Yapay zeka (YZ), iş dünyasında , kadınlar bu dönüşümün gerisinde mi kalıyor? Harvard Business School'dan Rembrand Koning ve ekibinin araştırmasına göre, kadınlar YZ teknolojilerini erkeklere kıyasla yüzde 25 daha az benimsiyor. Bu farkın temel nedenlerinden biri, kadınların YZ kullanımının etik olup olmadığı konusunda daha fazla endişe duymaları. Ancak bu çekingenlik, kariyerlerini ve ekonomik eşitliği tehdit edebilir mi?
Kadınlar yapay zekayı daha az kullanıyor
Koning ve ekibinin ABD, İsveç, Meksika, Çin ve Fas gibi ülkelerden işletme sahipleri, veri analistleri, yazılım geliştiricileri ve yöneticiler de dahil olmak üzere 140.000'den fazla kişiyi kapsayan 18 çalışması, kadınların YZ kullanım oranının erkeklere kıyasla yüzde 10 ila yüzde 40 oranında daha düşük olduğunu ortaya çıkarıyor.
Yapılan araştırmalar, kadınların YZ’yi benimsemekte erkeklerden belirgin şekilde daha geride kaldığını gösteriyor. Örneğin, New York Federal Rezerv Bankası’nın 2024 tarihli bir anketine göre, erkeklerin yarısı son bir yıl içinde YZ kullandığını belirtirken, kadınlarda bu oran yaklaşık üçte bir seviyesinde kalıyor.
Tek istisna, San Francisco’daki teknoloji çalışanları üzerine yapılan bir çalışma oldu. Burada kadınların YZ kullanma oranı erkeklerden yüzde 3 daha yüksek çıktı.
Kadınların endişeleri: YZ kullanımı hile mi, avantaj mı?
Araştırmalar, kadınların YZ’ye mesafeli durmalarının en önemli sebeplerinden birinin etik kaygılar olduğunu gösteriyor. Kadınlar, YZ kullanımının "hile yapmak" ya da "etik dışı" olarak algılanabileceğinden çekiniyorlar.
Ayrıca, iş hayatında kadınlar genellikle uzmanlıklarını erkeklere göre daha fazla kanıtlamak zorunda bırakılıyor. Bu nedenle, YZ’den destek aldıklarında profesyonel yeterliliklerinin sorgulanabileceğini düşünüyorlar. Erkek meslektaşlarının "teknolojiyi verimli kullanma" olarak değerlendireceği bir durum, kadınlar için "yeteneklerini gizleme" şeklinde algılanabilir endişesi, YZ’ye mesafeli kalmalarına yol açıyor.
Koning, "Kadınlar farklı alanlarda uzman olmadıkları gerekçesiyle yargılandıklarında daha büyük cezalarla karşı karşıya kalıyorlar" diyor. "Doğru cevabı vermiş olsalar bile ChatGPT kullanarak 'hile yaptıklarını' birinin düşünmesinden endişe duyabilirler."
Yapay zeka kadınları geride bırakabilir mi?
Kadınların YZ’ye olan mesafesi, üç önemli risk doğuruyor:
Kariyer fırsatlarını kaçırma: YZ, verimliliği artıran bir araç olarak kabul ediliyor. Kadınlar bu teknolojiyi benimsemezse, erkek meslektaşlarına göre daha az verimli olarak algılanabilir ve iş hayatında geri planda kalabilirler.
Ekonomik kayıplar ve derinleşen cinsiyet uçurumu: Kadınların YZ kullanmaktan kaçınması, bireysel düzeyde olduğu kadar şirketler ve ekonomi için de büyük kayıplara yol açabilir. Üretkenlik farkı, gelir eşitsizliğini daha da artırabilir.
YZ'nin cinsiyetçi eğilimleri güçlenebilir: YZ sistemleri, kendilerini kullanan kişilerin girdileriyle gelişir. Kadınların katılımının düşük olması, YZ modellerinin erkek odaklı gelişmesine ve cinsiyet eşitsizliğini pekiştiren çıktılar üretmesine neden olabilir.
Koning, “Eğer YZ araçları yalnızca erkeklerden öğreniyorsa, bu araçlar farklı şekillerde yanıt verebilir ya da uzun vadeli etkiler yaratacak şekilde cinsiyetçi olabilir,” diye belirtiyor.
Kadınların yapay zekaya katılımını artırmanın yolları
Kadınların YZ’ye yaklaşımını değiştirmek ve eşit bir teknoloji kullanımı sağlamak için bazı önemli adımlar atılabilir. Öncelikle, şirketler kadın çalışanlarına yönelik özel yapay zeka eğitim programları düzenleyerek bu teknolojinin günlük iş akışına nasıl entegre edilebileceğini gösterebilir. YZ kullanımını normalleştirmek adına, iş yerlerinde "YZ kullanmak, teknolojik bir yetkinliktir" algısı oluşturulmalı ve kadınların etik kaygıları üzerine açık tartışmalar yapılmalı.
Teknoloji gelecekse, kadınlar da bu gelecekte olmalı
Yapay zeka hızla ilerlerken, kadınların bu sürecin dışında kalması kabul edilemez. Kadınların YZ’ye olan mesafesini anlamak ve bu engelleri aşmak, yalnızca bireysel başarılarını değil, aynı zamanda toplumsal eşitliği de güçlendirecektir. Teknoloji herkes içindir ve geleceğin inşasında kadınlar da söz sahibi olmalıdır.
