Dünya Doğayı Koruma Vakfı’na (WWF) göre, her yıl 221 ila 450 kar leoparı yasa dışı yollarla veya intikamla öldürülüyor. Bu durum, son yirmi yılda leopar nüfusunun yüzde 20 oranında azalmasına neden oldu. Ölümlerin çoğu, çiftçilerin hayvan kayıplarına misilleme olarak gerçekleşiyor.
Bugün dünyada yalnızca 4 bin ila 6 bin arasında kar leoparı kaldığı tahmin ediliyor. Bunların yaklaşık 300'ü, dünya üzerindeki üçüncü en büyük kar leoparı nüfusu, Pakistan’da yaşıyor.
WWF, Pakistan’daki Lahore Yönetim Bilimleri Üniversitesi (LUMS) ile birlikte, kar leoparlarının varlığını tespit edebilen ve köylülere SMS ile uyarı gönderebilen yapay zeka destekli kameralar geliştirdi. Kameralar, güneş paneliyle çalışan ve 3 bin metre yüksekliğe yerleştirilen sistemlerle çalışıyor.
Kameralar, insanlar, hayvanlar ve kar leoparları arasında ayrım yapabilmesi için üç yıldır eğitiliyor. Sistem henüz mükemmel değil, kalın beyaz mont giymiş bir ziyaretçiyi hem insan hem de hayvan olarak tanımlayabiliyor. Ama bir kar leoparının gece görüş kaydı, sistemin potansiyelini ortaya çıkarıyor.
Ancak yüksek dağlarda teknolojiyi kullanmak kolay değil. Solar paneller zaman zaman toprak kaymalarıyla zarar görüyor. Hücresel veri bağlantısı koptuğunda, cihazlar yerel olarak kayıt yapmaya devam ediyor.
Toplumsal kabullenme ise başka bir sınav. Bazı köylüler ilk başta kameraların amaçlarına güvenmedi. Kablolar kesildi, kameraların üstü battaniyeyle örtüldü. Kadınların mahremiyetine saygı için bazı kameraların yeri değiştirildi. Bazı köyler hâlâ izin belgelerini imzalamış değil.
Ocak ayında tüm koyunlarını kaybeden Sitara, yaşadığı kaybı şöyle anlatıyor:
“O hayvanları büyütmek üç dört yılımı aldı. Hepsi bir günde bitti. Günlerce yataktan çıkamadım.”
Telefonunun çoğu zaman çekmediğini söyleyen Sitara, bu yüzden SMS uyarılarının işe yarayacağına inanmıyor.
Köyün ileri gelenleri ise zamanla kar leoparlarının ekosistem için önemini anlamaya başladıklarını söylüyor. WWF’ye göre, kar leoparlarının avladığı yaban keçileri ve koyunlar otlakların aşırı tüketilmesini engelliyor, bu da köylülerin hayvanlarına daha fazla ot bırakıyor.
WWF, 2020 yılında bir kar leoparını öldüren üç kişinin hapse girmesini örnek göstererek, yasal yaptırımların caydırıcı olabileceğini söylüyor. Ancak kimse bu kameraların tek başına çözüm olacağını düşünmüyor. Eylül ayında, kar leoparlarını köylerden uzak tutmak için koku, ışık ve sesle çalışan yeni caydırıcı sistemler test edilecek.
