Son zamanlarda internette gördüğümüz ürünlerin bazıları aslında gerçek değil! Özellikle Facebook ve Amazon gibi yerlerde, kristalli kupalar gibi "mükemmel" ürünler sık sık karşımıza çıkıyor. Ama iş siparişe gelince, gelen şey hayal kırıklığı olabiliyor.
Yapay zeka artık sadece yazı değil, görsel de üretiyor. Hatta bazı ürünler, sadece yapay zeka görselleriyle pazarlanıyor.
Neyse ki, yapay zeka hala mükemmel değil. Dikkatli bakıldığında sahte ürünleri ele veren bazı ipuçları yakalanabiliyor. İşte çevrimiçi alışverişlerde dolandırılmamak için sorabileceğiniz bazı sorular:
Görsel mantıklı mı?
Yapay zeka üretimi görseller genellikle bir "parlaklık" veya "yapaylık" izlenimi bırakır. İlk bakışta büyüleyici görünen bir kristal kupa fotoğrafı, dikkatle incelendiğinde kusurları ele verir:
- Kristallerin çizgileri hizasız ve kırık olabilir.
- Görüntünün ortasında dijital boya lekesi gibi görünen bulanık alanlar bulunabilir.
- Kupaların kenarlarında, özellikle ağız kısmında, görüntünün bulanıklaşarak kaybolduğu yerler olabilir.
Ayrıca, ürünün gerçek hayatta nasıl çalışacağını düşünmek önemlidir. Örneğin, "içinden kırmızı ışık saçan lav taşlı bir kupa" görselinde kablo veya güç kaynağı belirtilmemişse, büyük bir şüphe sebebidir.
Ürünün birden fazla açısı var mı?
Gerçek ürünlerde, satıcılar genellikle ürünün farklı açılardan çekilmiş fotoğraflarını paylaşır. Yapay zeka ise aynı nesneyi tutarlı şekilde tekrar üretmekte zorlanır.
- Eğer yalnızca tek bir fotoğraf varsa, bu şüphe uyandırmalıdır.
- Farklı sahnelerde aynı fotoğrafın yerleştirildiğini ama ürünün başka açısının gösterilmediğini fark edebilirsiniz.
- Ürün fotoğraflarında küçük detay farklılıkları — mesela burun deliklerinin konumu, boynuzların şekli veya renk tonu değişiklikleri — yapay zeka üretimi olduğunu gösterebilir.
Ürün açıklamasını tam okudunuz mu?
Bazı satıcılar, hukuki sorumluluktan kaçınmak için "ücretsiz illüstrasyon", "ilham alınmış tasarım" gibi ifadeleri açıklamalarda gizleyebilir.
- Ürünün malzemesi, boyutu, gerçek olup olmadığı mutlaka açıklamada belirtiliyor mu?
- Fotoğraftaki ürünle açıklamadaki bilgiler örtüşüyor mu?
- Özellikle ürünün "benzeri", "gibi" veya "inspired" (esinlenmiş) şeklinde tanımlandığı yerlere dikkat edin.
Örneğin, 3D gibi görünen bazı hayvan figürleri, açıklamada aslında "iki boyutlu" olarak tanımlanıyor. Bu ürünleri alan kullanıcılar, beklentilerinin aksine düz akrilik diskler aldıklarını bildiriyor.
Müşteri fotoğrafları var mı?
Sahte yorumlar kolayca üretilebilir. Ancak sahte fotoğraflar üretmek daha zordur.
- Ürünü gerçekten satın alan müşterilerin çektiği fotoğrafları kontrol edin.
- Bu fotoğraflar ürünün gerçek görüntüsünü gösteriyor mu?
- Arka planlar doğal mı yoksa yine stüdyo gibi mi görünüyor?
Eğer ürün yeni listelenmişse ya da yorum yoksa, görselin tersine aramasını yaparak, ürünün başka platformlardaki geçmişine ulaşabilirsiniz. Böylece daha önce yapılan olumsuz yorumlara da erişebilirsiniz.
Dolandırıcılar, insanların düşünmeden hızlıca alışveriş yapmasını ister. Sabırlı olun, her detayını okuyun, görselleri analiz edin ve gerekiyorsa araştırma yapın. Yapay zeka üretimi sahte ürünler giderek daha ikna edici hale gelse de, ele verdikleri küçük ipuçları hâlâ onları yakalamamıza imkan tanıyor.
Unutmayın: Bir şey gerçek olamayacak kadar güzelse, muhtemelen gerçeği yansıtmıyordur.
Bu rehber, Bellingcat ile Evident iş birliğiyle hazırlanmış olup, yapay zeka üretimi ürünleri tespit etme konusunda pratik ipuçları sunuyor. Evident’in videosunu da izleyebilirsiniz:
